แหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญา

"...ท่าม กลางตอไม้นับแสน ๆ ตอมีการค้นพบพระพุทธรูปสูงใหญ่ปางมารวิชัย สมัยขอมเรืองอำนาจ ราวพุทธศตวรรษที่ 17ทำด้วยหินทรายสีคล้ายดินลูกรังแดงอมส้ม หน้าตักกว้าง 2.50 เมตร สูง 2.10 เมตร นั่งประทับบนหินทรายที่นำมาเรียงกันเป็นแท่นหันพระพักตร์ไปทางทิศตะวันออก ด้านหลังองค์พระพุทธรูปพิงกับต้นมะค่าแต้ซึ่งเคยเกิดไฟไหม้แต่องค์พระพุทธรูปมิได้รับความเสียหายแต่ประการใด จึงที่เคารพสักการะของบุคคลทั่วไปตั้งชื่อตามลักษณะที่พบพระพุทธรูปว่า“ หลวงพ่อใหญ่ดงแสนตอ ” 

ประวัติความเป็นมาหมู่บ้านทุ่งวัง

      บ้านทุ่งวัง อยู่ในเขตการปกครองหมู่ที่ 1 ตำบลทุ่งวัง อำเภอสตึก จังหวัดบุรีรัมย์ มีพื้นที่ 5,182 ไร่ 3 งาน 75 วา ทิศเหนือ จดบ้านตาลอง ตำบลทุ่งวัง อำเภอ สตึก จังหวัดบุรีรัมย์ ทิศตะวันออก จด บ้านโนนธาตุ ตำบลท่าม่วง อำเภอสตึก จังหวัดบุรีรัมย์ ทิศตะวันตกจด บ้านหนองเกาะน้อย ตำบลทุ่งวัง อำเภอสตึก จังหวัดบุรีรัมย์ ทิศใต้ จด บ้านโคกอะโตด ตำบลทุ่งวัง อำเภอสตึก จังหวัดบุรีรัมย์ มีครัวเรือน จำนวน 354 ครัวเรือน ประชากร จำนวน 2,778 คน(ชาย 1,385 คน หญิง 1,403 คน)

ความเป็นมาการก่อตั้งหมู่บ้าน

        จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ โบราณคดีและภาพถ่ายทางอากาศยืนยันได้ว่า บ้านทุ่งวังซึ่งตั้งอยู่ระวางหมายเลข 3639 #พิกัด 2686 (ระวางแผนที่ภูมิประเทศ ชุด L7017มาตราส่วน 1:50,000 สำนักงานที่ดินจังหวัดบุรีรัมย์ สาขาสตึก) มีการตั้งถิ่นฐานของมนูษย์ซึ่งเลือกชัยภูมิเป็นเนินดินสูง บ้านทุ่งวังเคยเป็นชุมชนโบราณบริเวณลุ่มแม่น้ำมูล ลักษณะภูมิประเทศเป็นเนินดินสูงคูน้ำล้อมรอบสองชั้นเพื่อใช้เป็นปราการ ป้องกันการรุกรานจากข้าศึกและศัตรู มีต้นไม้ขึ้นหนาแน่นรอบ ๆ คูนำเต็มไปด้วยป่าไม้ไผ่และต้นไทรย้อยระโยงระยาง ส่วนเนินดินที่เป็นที่สูงพอที่คนโบราณจะใช้เป็นที่อยู่อาศัยได้ในคราวน้ำ หลากหรือน้ำท่วม จากการสำรวจจะพบว่าตามผิวดินของเนินซึ่งเป็นที่สูงจะมีวัตถุที่ทำจากสำริด นอกจากนี้ยังพบโครงกระดูกของมนุษย์โบราณ พบทั้งที่ยังอยู่ในสภาพทึ่สมบูรณ์และที่ไม่สมบูรณ์ สำหรับโครงกระดูกที่ชาวบ้านพบจะนำไปเผาแล้วทำบุญที่วัด หลักฐานที่เห็นได้ คือ หลุมศพที่พบตลอดระยะเวลาของการอยู่อาศัยของชุมชนนี้ จะพบว่าโครงกระดูกส่วนมากจะอยู่ในภาชนะเครื่องปั้นดินเผาบางโครงก็มีมาก บางโครงก็มีน้อย จากการได้สอบถามเกี่ยวกับ เรื่องโครงกระดูกที่สมบูรณ์มาก ตอนที่พวกเขาขุดหลุมใส่ท่อส้วม คือขุดลงไประมาณ 12 ท่อน

        ทำเลที่ตั้งของบ้านทุ่งวัง ในอดีตเป็นที่หลบซ่อนของนักโทษหนีการเกณฑ์ทหาร โจรปล้นจี้ การดำรงชีวิตของชาวบ้านส่วนใหญ่ไม่มีการศึกษาอ่านหนังสือไม่ออก จะอยู่แบบหวาดระแวงซึ่งกันและกัน เกรงว่าจะมีบุคคลอื่นมาปล้นจี้ ทรัพย์สินมีค่าของตน หรือทางราชการจะเข้ามาจับกุมไปลงโทษตามกฏหมายบ้านเมือง เลี้ยงชีพด้วยการหาของป่าและล่าสัตว์เป็นอาหาร มีอาชีพรับจ้างเลื่อยไม้ และเจาะต้นยางโดยการเผาเพื่อนำน้ำยางมาทำเป็นขี้ไตเชื้อเพลิงที่ให้ความร้อน และแสงสว่างขาย จึงต้องอยู่อย่างหลบ ๆ ซ่อน ๆ นั่นคือที่มาของชุมชนโบราณบนเนินสูงทางทิศตะวันออกชื่อว่าบ้านทุ่งวัง ซึ่งมีความหมายดังนี้ "ทุ่ง" หมายถึงพื้นที่ราบ "วัง" หมายถึง แหล่งน้ำ "ทุ่งวัง" หมายถึง พื้นที่ราบที่ล้อมรอบด้วยแหล่งน้ำ

       ในอดีตหมู่บ้านทุ่งวังมีหนองน้ำล้อมรอบ เพื่อใช้เป็นปราการป้องกันข้าศึกศัตรูของหมู่บ้านหนองเกาะน้อยได้เป็นอย่าง ดี รอบ ๆ คูน้ำเต็มไปด้วยป่าไม้ไผ่ขึ้นอย่างหนาทึบ ใช้เป็นสถานที่เลี้ยงช้าง และสำหรับหลบซ่อนตีมีด ตีดาบเพื่อใช้เป็นอาวุธป้องกันตนเองและศัตรู ยังปรากฎร่องรอยเศษตะกรันเหล็กที่เกิดจากการเทเตาหลอมปะปนกับชั้นดินอยู่ ทั่วไป การสัญจรระหว่างหมู่บ้านหนองเกาะน้อยกับหมู่บ้านข้างเคียงใช้เกวียนเทียม ด้วยควายเป็นพาหนะ โดยมีต้นยางใหญ่ทางทิศเหนือของหมู่บ้านหนองเกาะน้อยโค่นล้มขวางและพาดเป็น สะพานระหว่างหมู่บ้านหนองเกาะน้อยกับบ้านทุ่งวัง ปัจจุบันต้นยางใหญ่ดังกล่าวถูกฝังทับด้วยดินเพื่อสร้างเป็นถนนภายในหมู่บ้าน (บริเวณหน้าบ้านนายพิชิต ไชยพิมพ์ กับหน้าบ้านนายยุทธกรณ์ บัวครัง)
เนินสูงบริเวณรอบบ้านทุ่งวังมี 7 เนิน ซึ่งประกอบด้วย

       1) เนินสูงโรงเรียนบ้านทุ่งวังเก่า (ปัจจุบันถูกปรับพื้นที่ให้เป็นที่ราบใช้เป็นที่ตั้งสถานีตำรวจชุมชนตำบล ทุ่งวัง และสถานที่จ่ายน้ำประปาหมู่บ้านทุ่งวัง)
       2) เนินโคกสูง (คุ้มโคกยูง) อยู่ทางทิศตะวันออกของหมู่บ้านทุ่งวังติดกับป่าช้าเก่า
       3) เนินสูงที่ตั้งวัดโนนสูงทุ่งสว่าง
       4) เนินสูงทิศตะวันตก เส้นทางไปหมู่ที่ 8 บ้านสมหวัง
       5) เนินสูงคุ้มอนามัย ปัจจุบันเป็นที่ตั้งสถานีอนามัยตำบลทุ่งวัง หมู่ที่ 15 บ้านตุงเวียง
       6) เนินสูงโคกกลาง อยู่ตอนกลางของหมู่บ้านทุ่งวัง ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่หมู่ที่ 3 บ้านคุ้มต่ำ
       7) เนินสูงบ้านหนองเกาะน้อย

ประวัติหลวงพ่อใหญ่ดงแสนตอ

        ท่ามกลางตอไม้นับแสน ๆ ตอมีการค้นพบพระพุทธรูปสูงใหญ่ปางมารวิชัย สมัยขอมเรืองอำนาจ ราวพุทธศตวรรษที่ 17ทำด้วยหินทรายสีคล้ายดินลูกรังแดงอมส้ม หน้าตักกว้าง 2.50 เมตร สูง 2.10 เมตร นั่งประทับบนหินทรายที่นำมาเรียงกันเป็นแท่นหันพระพักตร์ไปทางทิศตะวันออก ด้านหลังองค์พระพุทธรูปพิงกับต้นมะค่าแต้ซึ่งเคยเกิดไฟไหม้แต่องค์พระพุทธ รูปมิได้รับความเสียหายแต่ประการใด จึงที่เคารพสักการะของบุคคลทั่วไปตั้งชื่อตามลักษณะที่พบพระพุทธรูปว่า “ หลวงพ่อใหญ่ดงแสนตอ ”

  หลวงพ่อใหญ่ดงแสนตอเป็นโบราณวัตถุอันเป็นที่เคารพ สักการะคู่บ้านทุ่งวังมาตั้งแต่อดีต สันนิษฐานว่าประมาณปี พ.ศ. 2433 ชาวบ้านได้พร้อมใจกันสร้างที่บังแดดบังฝนขึ้นครอบองค์พระพุทธรูปหลวงพ่อใหญ่ ดงแสนตอเป็นครั้งแรก ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันพระพุทธรูปมิได้เคลื่อนย้ายไปที่แห่งใดเลยแม้ว่าจะมี การสร้างพระอุโบสถหลังใหม่ตามแปลนกรมศิลปากร ( หลักฐานสมุดบันทึกของอธิการพุฒกิตติปัญโญ เจ้าอาวาสวัดโนนสูงทุ่งสว่าง อ้างถึงใน วิมล แต้มสีคราม, 2542 )

         หลวงพ่อใหญ่ดงแสนเป็นพระพุทธรูปรุ่นเดียวกับพระพุทธรูปบ้านวังปลัด อำเภอพุทไธสง จังหวัดบุรีรัมย์ ท่านใดได้รับการแต่งตั้งให้เป็นนายอำเภอสตึก หรือผู้ว่าราชการจังหวัดบุรีรัมย์ จะต้องหาโอกาสมานมัสการทุกครั้งเมื่อได้เข้ารับดำรงตำแหน่ง

ปาฏิหาริย์หลวงพ่อใหญ่ดงแสนตอ

         ปัจจุบันผู้ที่สักการะเคารพบูชาเหรียญของหลวงพ่อใหญ่ดงแสนตอ รุ่นที่ 1 (สร้างเมื่อ พ.ศ. 2515) เชื่อว่าสามารถคุ้มครองอุบัติเหตุทางบกหรือบุคคลใดที่เข้าไปถ่ายรูปหลวงพ่อ ใหญ่แสนตอภายในโบสถ์ หากไม่ได้จุดธูปเทียนบอกกล่าวให้ท่านทราบก่อนมักจะถ่ายรูปองค์พระพุทธรูปไม่ ติดฟิล์มจะมีสีดำมัว ๆ ปัจจุบันมีการจัดงานฉลองสมโภชน์ในเดือนเมษายน ทุก ๆ ปี